شرح کلی پروژه قدس – بیمارستان شهدای تجریش:
پروژه قدس – بیمارستان شهدای تجریش یکی از پروژه های پایدارسازی گودهای عمیق شرکت ایستا سازه در شهر تهران واقع در میدان قدس (میدان تجریش) می باشد. این پروژه در زمینی به مساحت 8700 متر مربع در منطقه 1 شهرداری تهران قرار داشت. این شرکت مسئولیت طراحی و اجرای پایدارسازی دیواره های گود و زهکشی و خاکبرداری را در این پروژه عهده دار بوده است. پس از اتمام فرآیند طراحی سازه ای و معماری و تکمیل نقشه های مربوطه، مشخص گردید که حداکثر عمق گود متناسب با تراز زیر شالوده (پی یا فونداسیون) سازه پروژه برابر با 10 متر می باشد که می بایست عملیات گودبرداری، خاکبرداری و پایدارسازی دیواره ها تا این تراز صورت می گرفت. بر اساس برداشت نهایی سطح دیواره های پایدار شده گود توسط همکاران نقشه برداری، سطح کل تمام شده دیواره های پایدارسازی شده برابر با 4650 متر مربع بوده است. از آنجایی که پروژه بیمارستان شهدای تجریش به عنوان بخشی از پروژه توسعه مجموعه بیمارستانی موجود و ساخته شده در سال 1348 (پیش از انقلاب) بود، یکی از نکات مهم و حائز اهمیت این پروژه انجام عملیات پایدارسازی، اجرای زهکشی و خاکبرداری در کمترین حد از ایجاد مزاحمت و آزار و اذیت و تولید آلودگی صوتی برای ساکنین بیمارستان مجاور به ویژه بیماران بستری شده در آن می باشد.
چالش های پروژه قدس – بیمارستان شهدای تجریش:
پروژه های گودبرداری عمیق در محیط های شهری عموماً با چالش های گوناگونی همچون آب زیرسطحی، تأسیسات زیرزمینی، عوارض مجاور گود، سربارهای سنگین و قابل توجه و … همراه است. از آنجایی که پروژه بیمارستان شهدای تجریش به عنوان بخشی از پروژه توسعه مجموعه بیمارستانی موجود و قدیمی بود، همکاران شرکت اعم از بخش فنی و طراحی و بخش اجرایی را با چالش های متفاوت و جدیدی روبرو نمود. از این رو، بررسی وضعیت و موقعیت این مجموعه نسبت به زمین پروژه که می بایستی عملیات گودبرداری، پایدارسازی دیواره ها و خاکبرداری در آن انجام می شد، به عنوان اولین گام در روند کلی پروژه صورت پذیرفت.
ساختمان بیمارستانی قدیمی در ضلع غربی پروژه قرار داشت. بدین سان علاوه بر در نظر گرفتن شرایط و کیفیت ساخت آن به ویژه اتصالات به کار رفته و پایش مستمر و کنترل پیوسته تغییر مکان دیواره مجاور آن، می بایست در نظر داشت که از ماشین آلات و دستگاه هایی در زمان های مناسب در طی شبانه روز استفاده می گردید که کمترین مزاحمت و آزار و اذیت را برای ساکنین بیمارستان مجاور به ویژه بیماران بستری شده در آن ایجاد می نمودند. هرچند به طور ذاتی عمده ماشین آلات و دستگاه های مورد استفاده در عملیات گودبرداری شامل پایدارسازی و خاکبرداری همچون دستگاه حفاری (دریل واگن)، دستگاه بتن پاشی (دستگاه شاتکریت)، دستگاه تزریق، کمپرسور باد، بیل مکانیکی، لودر و کامیون کمپرسی دارای سر و صدای زیاد می باشند و منبع ایجاد آلودگی صوتی هستند.
افزون بر این، درختان و فضای سبز بیمارستان مجاور به طور مستمر و روزانه آبیاری می شد. ای امر موجب می گردید تا حجم آب قابل توجهی در محوطه و اطراف کارگاه و شعاع عملیاتی پروژه وجود داشته باشد. بدین سان، همکاران اجرایی پروژه با چالش تجمع آب پشت دیواره و ایجاد فشار هیدرواستاتیک بر روی دیواره غربی گود و احتمال نشت و نفوذ آب به فضای داخل گود مواجه گردیدند.
ماهیت پروژه های گودبرداری و پایدارسازی و به طور کلی فعالیت های ژئوتکنیکی به علت اینکه در جهت پیشروی در داخل زمین و کاوش و حفاری در آن انجام می شوند، همواره دارای نکات مبهم و ناشناسی است. به طوری که ممکن است در عملیات اجرایی پروژه به مواردی برخورد شود که کلیه ابعاد پروژه اعم از فرآیند طراحی و عملیات اجرایی را تحت الشعاع قرار دهد. در پروژه بیمارستان شهدای تجریش نیز این مورد بروز پیدا کرد. به عنوان نمونه، در طی عملیات حفاری گمانه ها و پایدارسازی دیواره جنوبی پروژه، یک تونل دسترسی قدیمی به ارتفاع تقریبی 2/5 متر مشاهده شد.
با توجه به اینکه محل بیمارستان شهدای تجریش در گذشته ساختمان و باغ شهرداری شمیران بود، در حین عملیات حفاری گمانه های عناصر تسلیح دیواره ها، به خاک دستی و نباتی در محل پروژه برخورد گردید. این امر در روند پایدارسازی دیواره جنوبی دو چندان شد و در عملیات حفاری گمانه های آن بیشتر به چشم خورد. این امر موجب گردید تا جداره گمانه های حفاری این دیواره، رفتار ریزشی از خود نشان دهند.
با توجه به موقعیت محل پروژه به ویژه دیواره غربی گود که در مجاورت ساختمان قدیمی بیمارستان قرار داشت، پیش از آغاز مرحله طراحی، استعلام های مربوط به وضعیت و تراز قرارگیری عوارض و تأسیسات شهری همچون آب، فاضلاب، برق و گاز از مدیریت بیمارستان و نهادها و سازمان های مربوطه اخذ گردید تا با توجه به آنها، طراحی سیستم پایدارسازی انجام و تراز قرارگیری عناصر تسلیح همچون میخ (نیل) و مهاری (انکر) تعیین گردد.
قرارگیری این پروژه در مجاورت منطقه بیمارستانی و همچنین محله تجریش با تراکم ترافیکی بالا، عوامل پروژه را با چالش دسترسی ترافیکی در طی عملیات خاکبرداری و حمل خاک و تردد ماشین آلات حمل مصالح مواجه کرده بود. در طی عملیات خاکبرداری علاوه بر عبور و مرور ماشین آلات سنگین خاکبرداری و حمل خاک، زمان کارکرد آنها و بارگیری و حمل خاک بسیار چالش زا بود زیرا افزون بر رعایت حال ساکنین ساختمان های مجاور، می بایست بار ترافیکی خیابان های منتهی به میدان قدس (تجریش) جهت سهولت و حفظ پیوستگی فرآیند حمل خاک در نظر گرفته می شد و هماهنگی های لازم با پلیس راهنمایی و رانندگی ناجا انجام و مجوزهای لازم اخذ می شد.
راهکارهای ارائه شده در پروژه قدس – بیمارستان شهدای تجریش:
با توجه به وجود بیمارستان در همجواری محل پروژه، با سعی و تلاش و پیگیری عوامل اجرایی و مدیریت پروژه شرکت ایستاسازه از ماشین آلات و دستگاه هایی استفاده شد که کمترین مزاحمت و آلودگی صوتی برای افراد مستقر در بیمارستان مجاور ایجاد گردد. برنامه زمان بندی عملیات گودبرداری و پایدارسازی دیواره ها و همچنین خاکبرداری، بارگیری و حمل خاک به گونه ای تنظیم گردید که راه اندازی و به کارگیری دستگاه ها در ساعاتی از روز کاری صورت پذیرد که مزاحمتی برای آنان در طی شبانه روز ایجاد نگردد.
با توجه به حجم قابل توجه آب ناشی از آبیاری درختان و فضای سبز بیمارستان مجاور و لزوم به کارگیری سیستم زهکشی مناسب و کارآمد جهت جلوگیری از تجمع آب در پشت دیواره ها و ایجاد فشار جانبی هیدرواستاتیک و تخلیه آب از شعاع عملیاتی تیم اجرایی و محدوده کارگاه، اجرای منظم و دقیق عناصر زهکشی به تعداد کافی در دستور کار قرار گرفت. همچنین نظر به اهمیت بالای کاربری پروژه و در راستای افزایش ضریب اطمینان، سیستم عایق و آب بند نیز بر روی دیواره های گود اجرا گردید.
برای جلوگیری از تداخل حفاری گمانه های عناصر تسلیح با تونل دسترسی قدیمی موجود در دیواره جنوبی، طراحی و عملیات اجرا به گونه ای صورت گرفت که در ناحیه ای با ارتفاع 2/5 متر از دیواره جنوبی در محدوده تونل، حفاری گمانه صورت نگیرد و به جای آن با افزایش تراکم عناصر تسلیح در بالا و پایین محدوده مورد نظر، پایداری و ایستایی دیواره گود تأمین گردد.
ریزشی بودن خاک محل پروژه به علت ماهیت خاک محل پروژه در لایه های زیرین زمین پروژه که عمدتاً به صورت خاک دستی و نباتی بود، موجب گردید تا علاوه بر استفاده از روش تزریق تحکیمی در حفاری گمانه ها، در مرحله طراحی هم سعی گردد تا حد امکان با کاهش طول حفاری ها و استفاده بیشتر از روش میخ کوبی (نیلینگ) به جای روش مهارگذاری (انکراژ)، به فرآیند حفاری سرعت بخشیده شود. همچنین به کار گیری راهکار فوق الذکر سبب شد تا از برخورد گمانه های عناصر تسلیح به تأسیسات شهری در مجاورت دیواره های گود پروژه ممانعت به عمل آید. افزون بر این، استفاده از روش میخ کوبی (نیلینگ) به جای روش مهاری گذاری (انکراژ) باعث شد تا به علت حذف زمان انتظار تا رسیدن زمان موعد کشش مهاری ها (انکرها)، زمان مورد نیاز برای عملیات حفاری گمانه های عناصر تسلیح کاهش یافته و در نتیجه سرعت عملیات پایدارسازی افزایش یافت.
به علت موقعیت خاص محل پروژه بیمارستان شهدای تجریش شرکت ایستا سازه سعی گردید تا با هماهنگی با سایر ارکان پروژه و طبق برنامه زمان بندی دقیق و مدون ارائه شده به کارفرمای محترم، مزاحمتی برای آسایش ساکنین همجوار به ویژه افراد حاضر در محدوده بیمارستان اعم از بیماران تحت درمان و عوامل پزشکی و پرستاری آن، ایجاد نگردد و عملیات اجرایی پروژه از قبیل حفاری و تزریق گمانه های عناصر تسلیح، پنل برداری و اجرای رویه شاتکریتی و همچنین خاکبرداری، بارگیری و حمل خاک بدون وقفه پیش رود.
پروژه قدس – بیمارستان شهدای تجریش
شرح کلی پروژه قدس – بیمارستان شهدای تجریش:
پروژه قدس – بیمارستان شهدای تجریش یکی از پروژه های پایدارسازی گودهای عمیق شرکت ایستا سازه در شهر تهران واقع در میدان قدس (میدان تجریش) می باشد. این پروژه در زمینی به مساحت 8700 متر مربع در منطقه 1 شهرداری تهران قرار داشت. این شرکت مسئولیت طراحی و اجرای پایدارسازی دیواره های گود و زهکشی و خاکبرداری را در این پروژه عهده دار بوده است. پس از اتمام فرآیند طراحی سازه ای و معماری و تکمیل نقشه های مربوطه، مشخص گردید که حداکثر عمق گود متناسب با تراز زیر شالوده (پی یا فونداسیون) سازه پروژه برابر با 10 متر می باشد که می بایست عملیات گودبرداری، خاکبرداری و پایدارسازی دیواره ها تا این تراز صورت می گرفت. بر اساس برداشت نهایی سطح دیواره های پایدار شده گود توسط همکاران نقشه برداری، سطح کل تمام شده دیواره های پایدارسازی شده برابر با 4650 متر مربع بوده است. از آنجایی که پروژه بیمارستان شهدای تجریش به عنوان بخشی از پروژه توسعه مجموعه بیمارستانی موجود و ساخته شده در سال 1348 (پیش از انقلاب) بود، یکی از نکات مهم و حائز اهمیت این پروژه انجام عملیات پایدارسازی، اجرای زهکشی و خاکبرداری در کمترین حد از ایجاد مزاحمت و آزار و اذیت و تولید آلودگی صوتی برای ساکنین بیمارستان مجاور به ویژه بیماران بستری شده در آن می باشد.
چالش های پروژه قدس – بیمارستان شهدای تجریش:
پروژه های گودبرداری عمیق در محیط های شهری عموماً با چالش های گوناگونی همچون آب زیرسطحی، تأسیسات زیرزمینی، عوارض مجاور گود، سربارهای سنگین و قابل توجه و … همراه است. از آنجایی که پروژه بیمارستان شهدای تجریش به عنوان بخشی از پروژه توسعه مجموعه بیمارستانی موجود و قدیمی بود، همکاران شرکت اعم از بخش فنی و طراحی و بخش اجرایی را با چالش های متفاوت و جدیدی روبرو نمود. از این رو، بررسی وضعیت و موقعیت این مجموعه نسبت به زمین پروژه که می بایستی عملیات گودبرداری، پایدارسازی دیواره ها و خاکبرداری در آن انجام می شد، به عنوان اولین گام در روند کلی پروژه صورت پذیرفت.
ساختمان بیمارستانی قدیمی در ضلع غربی پروژه قرار داشت. بدین سان علاوه بر در نظر گرفتن شرایط و کیفیت ساخت آن به ویژه اتصالات به کار رفته و پایش مستمر و کنترل پیوسته تغییر مکان دیواره مجاور آن، می بایست در نظر داشت که از ماشین آلات و دستگاه هایی در زمان های مناسب در طی شبانه روز استفاده می گردید که کمترین مزاحمت و آزار و اذیت را برای ساکنین بیمارستان مجاور به ویژه بیماران بستری شده در آن ایجاد می نمودند. هرچند به طور ذاتی عمده ماشین آلات و دستگاه های مورد استفاده در عملیات گودبرداری شامل پایدارسازی و خاکبرداری همچون دستگاه حفاری (دریل واگن)، دستگاه بتن پاشی (دستگاه شاتکریت)، دستگاه تزریق، کمپرسور باد، بیل مکانیکی، لودر و کامیون کمپرسی دارای سر و صدای زیاد می باشند و منبع ایجاد آلودگی صوتی هستند.
افزون بر این، درختان و فضای سبز بیمارستان مجاور به طور مستمر و روزانه آبیاری می شد. ای امر موجب می گردید تا حجم آب قابل توجهی در محوطه و اطراف کارگاه و شعاع عملیاتی پروژه وجود داشته باشد. بدین سان، همکاران اجرایی پروژه با چالش تجمع آب پشت دیواره و ایجاد فشار هیدرواستاتیک بر روی دیواره غربی گود و احتمال نشت و نفوذ آب به فضای داخل گود مواجه گردیدند.
ماهیت پروژه های گودبرداری و پایدارسازی و به طور کلی فعالیت های ژئوتکنیکی به علت اینکه در جهت پیشروی در داخل زمین و کاوش و حفاری در آن انجام می شوند، همواره دارای نکات مبهم و ناشناسی است. به طوری که ممکن است در عملیات اجرایی پروژه به مواردی برخورد شود که کلیه ابعاد پروژه اعم از فرآیند طراحی و عملیات اجرایی را تحت الشعاع قرار دهد. در پروژه بیمارستان شهدای تجریش نیز این مورد بروز پیدا کرد. به عنوان نمونه، در طی عملیات حفاری گمانه ها و پایدارسازی دیواره جنوبی پروژه، یک تونل دسترسی قدیمی به ارتفاع تقریبی 2/5 متر مشاهده شد.
با توجه به اینکه محل بیمارستان شهدای تجریش در گذشته ساختمان و باغ شهرداری شمیران بود، در حین عملیات حفاری گمانه های عناصر تسلیح دیواره ها، به خاک دستی و نباتی در محل پروژه برخورد گردید. این امر در روند پایدارسازی دیواره جنوبی دو چندان شد و در عملیات حفاری گمانه های آن بیشتر به چشم خورد. این امر موجب گردید تا جداره گمانه های حفاری این دیواره، رفتار ریزشی از خود نشان دهند.
با توجه به موقعیت محل پروژه به ویژه دیواره غربی گود که در مجاورت ساختمان قدیمی بیمارستان قرار داشت، پیش از آغاز مرحله طراحی، استعلام های مربوط به وضعیت و تراز قرارگیری عوارض و تأسیسات شهری همچون آب، فاضلاب، برق و گاز از مدیریت بیمارستان و نهادها و سازمان های مربوطه اخذ گردید تا با توجه به آنها، طراحی سیستم پایدارسازی انجام و تراز قرارگیری عناصر تسلیح همچون میخ (نیل) و مهاری (انکر) تعیین گردد.
قرارگیری این پروژه در مجاورت منطقه بیمارستانی و همچنین محله تجریش با تراکم ترافیکی بالا، عوامل پروژه را با چالش دسترسی ترافیکی در طی عملیات خاکبرداری و حمل خاک و تردد ماشین آلات حمل مصالح مواجه کرده بود. در طی عملیات خاکبرداری علاوه بر عبور و مرور ماشین آلات سنگین خاکبرداری و حمل خاک، زمان کارکرد آنها و بارگیری و حمل خاک بسیار چالش زا بود زیرا افزون بر رعایت حال ساکنین ساختمان های مجاور، می بایست بار ترافیکی خیابان های منتهی به میدان قدس (تجریش) جهت سهولت و حفظ پیوستگی فرآیند حمل خاک در نظر گرفته می شد و هماهنگی های لازم با پلیس راهنمایی و رانندگی ناجا انجام و مجوزهای لازم اخذ می شد.
راهکارهای ارائه شده در پروژه قدس – بیمارستان شهدای تجریش:
با توجه به وجود بیمارستان در همجواری محل پروژه، با سعی و تلاش و پیگیری عوامل اجرایی و مدیریت پروژه شرکت ایستاسازه از ماشین آلات و دستگاه هایی استفاده شد که کمترین مزاحمت و آلودگی صوتی برای افراد مستقر در بیمارستان مجاور ایجاد گردد. برنامه زمان بندی عملیات گودبرداری و پایدارسازی دیواره ها و همچنین خاکبرداری، بارگیری و حمل خاک به گونه ای تنظیم گردید که راه اندازی و به کارگیری دستگاه ها در ساعاتی از روز کاری صورت پذیرد که مزاحمتی برای آنان در طی شبانه روز ایجاد نگردد.
با توجه به حجم قابل توجه آب ناشی از آبیاری درختان و فضای سبز بیمارستان مجاور و لزوم به کارگیری سیستم زهکشی مناسب و کارآمد جهت جلوگیری از تجمع آب در پشت دیواره ها و ایجاد فشار جانبی هیدرواستاتیک و تخلیه آب از شعاع عملیاتی تیم اجرایی و محدوده کارگاه، اجرای منظم و دقیق عناصر زهکشی به تعداد کافی در دستور کار قرار گرفت. همچنین نظر به اهمیت بالای کاربری پروژه و در راستای افزایش ضریب اطمینان، سیستم عایق و آب بند نیز بر روی دیواره های گود اجرا گردید.
برای جلوگیری از تداخل حفاری گمانه های عناصر تسلیح با تونل دسترسی قدیمی موجود در دیواره جنوبی، طراحی و عملیات اجرا به گونه ای صورت گرفت که در ناحیه ای با ارتفاع 2/5 متر از دیواره جنوبی در محدوده تونل، حفاری گمانه صورت نگیرد و به جای آن با افزایش تراکم عناصر تسلیح در بالا و پایین محدوده مورد نظر، پایداری و ایستایی دیواره گود تأمین گردد.
ریزشی بودن خاک محل پروژه به علت ماهیت خاک محل پروژه در لایه های زیرین زمین پروژه که عمدتاً به صورت خاک دستی و نباتی بود، موجب گردید تا علاوه بر استفاده از روش تزریق تحکیمی در حفاری گمانه ها، در مرحله طراحی هم سعی گردد تا حد امکان با کاهش طول حفاری ها و استفاده بیشتر از روش میخ کوبی (نیلینگ) به جای روش مهارگذاری (انکراژ)، به فرآیند حفاری سرعت بخشیده شود. همچنین به کار گیری راهکار فوق الذکر سبب شد تا از برخورد گمانه های عناصر تسلیح به تأسیسات شهری در مجاورت دیواره های گود پروژه ممانعت به عمل آید. افزون بر این، استفاده از روش میخ کوبی (نیلینگ) به جای روش مهاری گذاری (انکراژ) باعث شد تا به علت حذف زمان انتظار تا رسیدن زمان موعد کشش مهاری ها (انکرها)، زمان مورد نیاز برای عملیات حفاری گمانه های عناصر تسلیح کاهش یافته و در نتیجه سرعت عملیات پایدارسازی افزایش یافت.
به علت موقعیت خاص محل پروژه بیمارستان شهدای تجریش شرکت ایستا سازه سعی گردید تا با هماهنگی با سایر ارکان پروژه و طبق برنامه زمان بندی دقیق و مدون ارائه شده به کارفرمای محترم، مزاحمتی برای آسایش ساکنین همجوار به ویژه افراد حاضر در محدوده بیمارستان اعم از بیماران تحت درمان و عوامل پزشکی و پرستاری آن، ایجاد نگردد و عملیات اجرایی پروژه از قبیل حفاری و تزریق گمانه های عناصر تسلیح، پنل برداری و اجرای رویه شاتکریتی و همچنین خاکبرداری، بارگیری و حمل خاک بدون وقفه پیش رود.
