شرح کلی پروژه جردن – بنیسی:

پروژه مجتمع تجاری اداری فرزان یک در محله جردن شهر تهران قرار دارد. زمین این پروژه در منطقه 3 ناحیه 7 تهران واقع می باشد. پروژه جردن – بنیسی یکی از پروژه های گودبرداری، پایدارسازی دیواره های گود عمیق و خاکبرداری شرکت ایستاسازه واقع در محدوده بین خیابان ظفر (شهید دستگردی) و خیابان شهید بنیسی محله جردن است. مساحت این پروژه در حدود 2000 متر مربع است و تراز زیر پی (فونداسیون یا شالوده) در عمق منفی 19 متر از تراز مبنا قرار دارد. طبق برداشت نهایی سطح دیواره های پایدار شده گود توسط همکاران نقشه‌برداری در پایان عملیات اجرایی، سطح کل تمام شده دیواره های پایدارسازی شده برابر با 2800 متر مربع بوده است.

یکی از فعالیت های مهم و متمایز صورت گرفته در پروژه جردن – بنیسی استفاده همزمان و ترکیبی از روش های مختلف پایدارسازی همچون نیلینگ یا میخکوبی، شمع های فلزی بلند و معلق (دیوار برلنی)، انکراژ (مهارگذاری) و سازه نگهبان خرپایی برای پایدارسازی دیواره های مختلف گود می باشد.

چالش های پروژه جردن – بنیسی:

هر پروژه عمرانی دارای چالش های متعددی است که پروژه پایدارسازی دیواره های گود جردن – بنیسی نیز از این مورد، مستثنی نبود. وجود آب زیر زمینی در تراز منفی 15 متری، یکی از مهم ترین چالش های این پروژه بود. این موضوع در بخش اجرای سازه نگهبان خرپایی و نصب اعضای مختلف آن، پر رنگ تر بود. سایر دیواره های گود نیز با چالش های متعددی مواجه بود که با اهتمام و تلاش همکاران اجرایی مستقر در کارگاه و مساعدت و همراهی عوامل محترم کارفرما، به طور مناسب مرتفع گردید.

وضعیت همجواری و عوارض مجاور دیواره های گود و سربارهای مربوط به آنها همچون ساختمان های مسکونی احداث شده موجود، از مهم ترین عوامل تأثیر گذار بر فرآیند طراحی و اجرای پروژه های پایدارسازی دیواره های گود و گودبرداری شهری است و از این جهت بسیار حائز اهمیت و تعیین کننده می باشد. عوارض مجاور دیواره های گود پروژه جردن – بنیسی به صورت ترکیبی از خیابان، معبر دسترسی، ساختمان های مسکونی چند طبقه و حیاط همسایه های مجاور بود. به گونه ای که خیابان ظفر در مجاورت دیواره شمالی گود و خیابان بنیسی در مجاورت ضلع جنوبی آن قرار داشتند. از سویی دیگر، دو ساختمان مسکونی 6 طبقه (با 4 طبقه زیر زمین) و 5 طبقه (با 1 طبقه زیر زمین) و حیاط های مربوط به آنها در مجاورت ضلع شرقی و یک ساختمان مسکونی 2 طبقه در مجاورت دیواره غربی گود واقع بود.

 به علت وجود تأسیسات شهری در مجاورت دیواره شمالی گود، مجوز استفاده از عناصر پایدار کننده گود هم چون انکر (مهاری) و نیل (میخ) تا عمق منفی 6 متری از تراز خیابان ظفر وجود نداشت. به بیان دیگر، به علت وجود تأسیسات شهری و علی رغم پیگیری های صورت گرفته، شهرداری منطقه 3 تهران، مجوز حفاری برای اجرای عملیات نیلینگ (میخ گذاری) و انکراژ (مهارگذاری) را صادر نکرد. پنل برداری به ارتفاع 6 متر و بدون استفاده از روش های میخ کوبی (نیلینگ) و مهارگذاری (انکراژ) در دیواره شمالی گود، یکی از چالش برانگیزترین مراحل در اجرای عملیات پایدارسازی گود بود. در این میان، دستی و نباتی بودن خاک دیواره مذکور پروژه تا تراز منفی 5 متر، یکی دیگر از عوامل خطرآفرین در ضلع شمالی گود بود که در ترکیب با چالش ذکر شده، میزان خطر این پروژه در ضلع شمال چند برابر گردید. وجود ریشه گیاهان و همچنین نخاله های ساختمانی سبب خاکبرداری و گودبرداری نا ایمن در ضلع شمالی پروژه شد. همچنین، در حین عملیات حفاری گمانه های عناصر پایدارسازی، در تراز منفی 6 متری در چندین مورد از شمع های فولادی عمیق در ضلع شمالی پروژه، برخورد با قنات های به عرض 3 متر سبب ایجاد مشکلاتی در اجرای روند پایدارسازی گود و پیشرفت عملیات گردید. وجود دو ساختمان مسکونی در ضلع شرقی پروژه که دارای طبقات منفی بوده و پی آن ها تا حدودی در زمین پروژه وارد شده بود، از چالش های دیگر این پروژه بود.

به علت بلا استفاده بودن زمین قبل از عملیات گودبرداری و ساخت، ساختمان های مجاور در ضلع شرقی، اقدام به ساخت و ساز نموده و بدون کسب مجوز به کمک میخ های خودحفار به زمین پروژه تجاوز نمودند. همچنین، در عملیات اجرای پی ساختمان آن ها، مقدار قابل توجهی ورود به زمین پروژه وجود داشت.

در ضلع جنوبی پروژه وجود چندین انباره و چاه، اجرای عملیات حفاری عناصر پایدارسازی گود را با مشکل مواجه کرد. با توجه به عرض پروژه در ضلع جنوب، وجود چندین حلقه چاه و انباره در مجاورت آن سبب ایجاد تأخیر در اجرای عملیات پایدارسازی دیواره جنوبی گود در این پروژه شد.

مجاورت ضلع غربی پروژه جردن – بنیسی با یک منزل مسکونی قدیمی سبب ایجاد مشکلاتی برای همکاران اجرایی گردید. در ابتدا وجود یک حلقه چاه بزرگ و انباره آن، سبب کاهش سرعت پایدارسازی دیواره غربی پروژه شد. همچنین، این منزل مسکونی قدیمی دارای باغی بزرگ بود که به طور مداوم مورد آبیاری قرار می گرفت. حرکت و جریان آب در داخل خاک منجر به ایجاد فشار به دیواره غربی پایدار شده، گردیده بود. از سوی دیگر، آرایش لایه های خاک در ضلع غربی بسیار متنوع و متفاوت بود که در سرعت اجرای عملیات پایدارسازی دیواره غربی بسیار موثر بود. در این پروژه از خاک دستی و نباتی تا سنگ، ماسه و رس، همه انواع خاک مشاهده شد. وجود سلسله مراتب اداری در بعضی از مواقع منجر به کند شدن روند پایدارسازی دیواره های گود و یا حتی توقف مقطعی و چندباره پروژه گردید.

چالش برجسته دیگر این پروژه، به برنامه زمان بندی فشرده اجرای آن بر می گردد. به دلیل آن که طبق برنامه زمانی ارائه شده از سوی کارفرمای محترم پروژه، اتمام عملیات پایدارسازی دیواره های گود می بایست در بازه زمانی محدود و مشخصی انجام می شد. لازم به ذکر است، وجود دو آپارتمان مسکونی بزرگ در مجاورت دیواره ضلع شرقی، ساختمان مسکونی قدیمی در مجاورت دیواره غربی و همچنین همجواری با خیابان پر تردد ظفر، اهمیت عملیات پایش گود را چندین برابر نمود. وجود سربار سنگین در دیواره شرقی، یکی از چالش برانگیزترین بخش ها برای همکاران دفتر فنی و طراحی دیواره های گود بود. از سویی دیگر، به علت جنس خاک محل پروژه و همچنین وجود چاه ها و انباره های بسیار، برخی از مهارهای اجرا شده، طی عملیات کشش مردود اعلام شدند.

راهکار های ارائه شده در پروژه جردن – بنیسی:

برای رفع و مقابله با مشکل برخورد با آب زیر زمینی، همکاران اجرایی پایدارسازی دیواره های گود، از روش پمپاژ کردن آب به خارج از محدوده گود استفاده کردند. به این ترتیب سطح تراز آب زیر زمینی به پایین ترین حد ممکن تقلیل پیدا کرد تا عملیات پایدارسازی به صورت ایمن انجام پذیرد.

همکاران دفتر فنی و طراحی به منظور طراحی بهینه و ایمن روش پایدارسازی دیواره های گود از روش های مهارگذاری (انکراژ)، میخ کوبی (نیلینگ)، شمع های فلزی معلق و ریشه دار و سازه نگهبان خرپایی استفاده کردند. استفاده از این روش ها نه تنها به منظور بهینه کردن فرآیند طراحی بود، بلکه به کمک آنها پایدارسازی دیواره شرقی پروژه با وجود دو ساختمان مسکونی چند طبقه به خوبی صورت پذیرفت. به این ترتیب، دیواره شمالی، شرقی، جنوبی و غربی به کمک انکراژ (مهارگذاری) و نیلینگ (میخ کوبی) پایدار شدند. از سازه نگهبان خرپایی برای پایدارسازی بخشی از دیواره ضلع شرق استفاده شد. سازه نگهبان خرپایی برای ایجاد پایداری در مجاورت یکی از ساختمان های ضلع شرق که دارای طبقات منفی کمتر و حساسیت های بیشتر بود، استفاده شد. با به کارگیری این روش، چالش مربوط به اخذ رضایت حفاری گمانه ار مالکین واحدهای مسکونی ساختمان مذکور مرتفع گردید.

همکاران دفتر فنی و طراحی و همکاران اجرایی مستقر در محل کارگاه، با تکیه بر دانش فنی و تجربه خود توانستند چالش بزرگ دیواره شمالی را بر طرف کرده و با حداقل تغییر مکان های جانبی و نشست در ضلع شمال، این دیواره گود را به پایداری و شرایط ایمن برسانند. وجود خاک دستی و عدم امکان استفاده از عناصر پایدارسازی گود تا تراز منفی 6 متری، به کمک پنل برداری دندان موشی و اجرای اصولی و دقیق شاتکریت دیواره ها و شمع های فولادی به طور مناسب مهار گردید. وجود قنات، حلقه های چاه و انباره های متعدد در دیواره های شمالی، جنوبی و غربی به کمک استفاده از پکر مرتفع شد. با استفاده از پکر می توان خلل ایجاد شده توسط میله های چاه و یا انباره ها را به خوبی برطرف کرد.

برای جبران عدم باربری در برخی از انکرها (مهاری ها) و یا مردود شدن آن ها طی عملیات کشش، همکاران اجرایی اقدام به حفاری گمانه نیل (میخ) در اطراف انکرهای مردود شده و یا حفاری گمانه مازاد و اجرای مهاری (انکر) در تراز بالاتر و یا پایین تر از مهاری (انکر) مردود شده، کردند. به این ترتیب، می توان اثر انکر مردود شده را پوشش داد و از پایداری دیواره های گود اطمینان حاصل کرد. برای مهار آب زیر زمینی حاصل از باغ همسایه مجاور ضلع غربی، همکاران اجرایی با حفر گمانه و نصب لوله های زهکش، اقدام به تخلیه آب پشت دیوار کردند. به این ترتیب، از عدم تجمع آب پشت دیوارها اطمینان حاصل گردید. از سویی دیگر، برای رفع مشکل سلسله مراتب اداری برای این پروژه، تعامل تیم فنی شرکت ایستا سازه با نماینده کارفرما و دستگاه نظارت منجر به تسهیل امور و سرعت بخشیدن به کارها شد.