شرح کلی پروژه مسکونی الهیه – مبشر:
پروژه مسکونی الهیه – مبشر یکی از پروژه های پایدارسازی گودهای عمیق شرکت ایستا سازه در شمال شهر تهران واقع در منطقه 1 شهرداری می باشد. این پروژه در زمینی به مساحت 900 متر مربع در منطقه الهیه قرار داشت. این شرکت مسئولیت طراحی و اجرای سیستم پایدارسازی دیواره های گود و سیستم زهکشی و خاکبرداری را در این پروژه عهده دار بوده است. پس از اتمام فرآیند طراحی سازه ای و معماری و تکمیل نقشه های مربوطه، مشخص گردید که حداکثر عمق گود متناسب با تراز زیر شالوده (پی یا فونداسیون) سازه پروژه الهیه – مبشر ایستا سازه برابر با 16 متر می باشد که می بایست عملیات گودبرداری، خاکبرداری و پایدارسازی دیواره ها تا این تراز صورت می گرفت. از این رو، پس از بازدید اعضای دفتر فنی و انجام فرآیند طراحی سیستم پایدارسازی دیواره های گود پروژه و تکمیل نقشه های آن، برنامه ریزی عملیات اجرایی برای پایدارسازی دیواره های گود با مجموع سطح پایدارسازی 1250 متر مربع صورت پذیرفت. یکی از فعالیت های مهم و متمایز صورت گرفته در این پروژه مربوط به پیشروی چند مرحله ای فرآیند طراحی سیستم های پایدارسازی دیواره ها و اجرای منظم و دقیق عناصر سیستم زهکشی و عایق دیواره ها می باشد. زیرا در مجاورت دیواره های گود علاوه بر وجود فضای سبز و درختان و آبیاری مستمر آنها، منابع آب جاری همچون قنات وجود داشت.
چالش های پروژه مسکونی الهیه – مبشر:
بررسی و در نظر گرفتن وضعیت همجواری و عوارض مجاور گود و سربارهای مربوط به آنها همچون سازه های مسکونی احداث شده، طی فرآیند طراحی و اجرا در پروژه های پایدارسازی و گودبرداری شهری، بسیار تعیین کننده و اساسی می باشد. از آنجایی که این پروژه در خیابان مبشر منطقه الهیه تهران قرار داشت، ضرورت بررسی وضعیت همجواری و عوارض مجاور پروژه پررنگ تر بود. زیرا به طور کلی سازه ها و عوارض موجود در منطقه الهیه بسیار مهم و حائز اهمیت هستند به طوری که ساختمان های دیپلماتیک زیادی که محل اقامت سفرا و دیپلمات ها و اتباع خارجی است، در این منطقه وجود دارد. از مراکز دیپلماتیک مستقر در منطقه الهیه تهران می توان به سفارتخانه های سوئیس، دانمارک، بلژیک، فنلاند، مالزی، مصر، باغ سفارت روسیه، باغ سفارت آلمان و باغ سفارت ترکیه اشاره کرد که یکی از ساختمان های مجاور پروژه الهیه – مبشر ایستا سازه باغ سفارت ترکیه بود. قرار گیری این باغ در مجاورت دیواره شمالی پروژه علاوه بر ایجاد حساسیت از نظر مسئولیت دیپلماتیک و حقوقی آن باعث گردید به علت آبیاری مستمر و شدید فضای سبز و درختان واقع در آن، چالش تجمع آب پشت دیواره و احتمال نشت و نفوذ آن به داخل گود برای پروژه ایجاد گردد.
منطقه الهیه به علت آن که در گذشته زمین های کشاورزی و باغات بسیاری را در بر می گرفت، قنات های بسیاری را در خود جای داده است. از این رو، افزون بر حضور و تجمع آب در اطراف دیواره شمالی گود به علت آبیاری درختان و فضای سبز باغ سفارت ترکیه، چند رشته قنات در مجاورت پروژه و در نزدیکی سایر دیواره های گود قرار داشت که این امر ضرورت حل چالش حضور آب را دو چندان کرده و پیشرفت عملیات اجرایی اعم از پایدارسازی و خاکبرداری را بدون توجه به این چالش، عملاً غیر ممکن می ساخت.
گزارش خاک (مطالعات ژئوتکنیک) پروژه نشان می داد که وضعیت و جنس لایه های خاک به غیر از ترازهای ابتدایی پنل برداری، خاک سفت با تراکم بالا یا سنگ سخت را در بر می گیرد. این موضوع بر اساس تخصص همکاران دفتر فنی و تجربه به دست آمده همکاران اجرایی شرکت ایستا سازه از پروژه های مشابه در شمال شهر تهران به ویژه در منطقه الهیه، مورد تصدیق قرار گرفت و با درصد قابل قبولی در طی عملیات اجرایی نیز به حقیقت پیوست و موجب گردید تا با بیرون کشیدن و خرد کردن تکه سنگ های بزرگ و درشت، سرعت عملیات پایدارسازی و به تبع آن عملیات خاکبرداری کاهش یابد.
حضور سازه های مهم دیپلماتیک و وجود پیوسته و قابل توجه منابع آبی در اطراف دیواره های پروژه ضروری می ساخت تا عملیات پایش (مانیتورینگ) و کنترل تغییر مکان دیواره های گود، به طور مستمر و با دقت و حساسیت بیشتری صورت پذیرد. همچنین به علت قرارگیری ضلع های شمالی و جنوبی پروژه در مجاورت باغ سفارت ترکیه و خیابان مبشر، پیش از شروع مرحله طراحی، استعلام های مربوط به وضعیت و تراز قرارگیری عوارض و تأسیسات شهری همچون آب، فاضلاب، برق و گاز از دفتر سفارت و سازمان های مربوطه اخذ گردید تا با توجه به آنها، طراحی سیستم پایدارسازی انجام و تراز قرارگیری عناصر تسلیح همچون میخ (نیل) و مهاری (انکر) تعیین گردد.
در پروژه مسکونی الهیه – مبشر ایستا سازه به جهت قرارگیری زمین پروژه در محدوده پر تراکم منطقه یک شهرداری تهران، سازه های همجوار پروژه عمدتاً به صورت ساختمان های مهم دیپلماتیک و مسکونی بلند طبقه بودند که این امر موجب گردید تا حضور ساکنین زیاد در اطراف پروژه، چالش های زیادی برای همکاران اجرایی ایجاد شود. از این رو، برنامه زمان بندی عملیات گودبرداری و پایدارسازی دیواره ها و همچنین خاکبرداری، بارگیری و حمل خاک می بایستی به گونه ای تنظیم می شد که آرامش و آسایش ساکنین ساختمان های مجاور حفظ گردد. رسیدن به این مهم مستلزم این بود تا راه اندازی و به کارگیری دستگاه ها در ساعاتی از روز کاری صورت پذیرد که مزاحمتی برای آنان در طی شبانه روز ایجاد نگردد.
قرارگیری این پروژه در منطقه پر تراکم الهیه، عوامل پروژه را با چالش دسترسی ترافیکی در طی عملیات خاکبرداری و حمل خاک و تردد ماشین آلات حمل مصالح مواجه کرده بود. در طی عملیات خاکبرداری علاوه بر عبور و مرور ماشین آلات سنگین خاکبرداری و حمل خاک مانند بیل مکانیکی، زمان کارکرد آنها و بارگیری و حمل خاک بسیار چالش زا بود. زیرا افزون بر رعایت حال ساکنین ساختمان های مجاور، می بایست بار ترافیکی خیابان های مجاور همچون خیابان مبشر جهت سهولت و حفظ پیوستگی فرآیند حمل خاک در نظر گرفته می شد و هماهنگی های لازم با پلیس راهنمایی و رانندگی ناجا انجام و مجوزهای لازم اخذ می شد. همچنین در فرآیند طراحی، استفاده از شمع های بلند فلزی (سولجر پایل) در دستور کار قرار گرفت. از این رو، به هنگام انجام عملیات اجرایی این شمع ها، همچون مراحل جای گذاری، نصب و بتن ریزی ریشه شمع ها از جرثقیل های دکل بلند استفاده شد که این امر سبب گردید تا چالش هایی در جانمایی، استقرار و دسترسی مناسب ترافیکی این ماشین آلات ایجاد گردد.
بازه زمانی عملیات گودبرداری و اجرای سیستم پایدارسازی پروژه الهیه – مبشر ایستاسازه بیشتر ماه های سرد سال را در بر می گرفت. از این رو، به هنگام اجرای کارهای بتنی همچون اجرای رویه شاتکریتی و ریشه شمع های فلزی بلند (سولجر پایل) می بایست تدابیری جهت رعایت ضوابط و الزامات آیین نامه ای و دستیابی به کیفیت بتن مورد نیاز از طریق انجام عملیات مراقبت از بتن در برابر برودت و سردی هوا اندیشیده می شد.
راهکارهای ارائه شده در پروژه مسکونی الهیه – مبشر:
با توجه به وجود حجم قابل توجه آب در محدوده اطراف پروژه و جلوگیری از تجمع آب در پشت دیواره ها و ایجاد فشار جانبی هیدرواستاتیک و ممانعت از نشت آب به سمت گود، ضرورت یافت تا سیستم زهکشی مناسب و کارآمد طراحی و اجرا گردد. از این رو، از سه عدد پمپ 3 اینچ کف کش جهت تخلیه آب استفاده و در محیط پروژه کار گذاشته شد.
پس از بازدید اعضای دفتر فنی از زمین پروژه و تحقیق میدانی از ساکنین و مالکین ساختمان های مجاور نسبت به انتخاب و طراحی روش پایدارسازی دیواره های گود اقدام گردید. به گونه ای که برای پایدارسازی دیواره های شرقی و غربی از ترکیب روش میخ کوبی (نیلینگ)، مهار گذاری (انکراژ) و شمع های فلزی بلند (سولجر پایل) و برای پایدارسازی دیواره های شمالی و جنوبی از روش میخ کوبی (نیلینگ) استفاده گردید.
برخورد به لایه های خاک سفت و گاهاً سنگ سخت ایجاب نمود تا حفاری با استفاده از سر مته چکشی انجام گردد. افزون بر این می بایست سنگ های درشت تر بیرون کشیده شده و خرد و تکه تکه می گردید.
با توجه به حضور تأسیسات شهری در دیواره های جنوبی و شمالی سعی گردید با استفاده بیشتر از عناصر تسلیح میخ (نیل) به جای مهاری (انکر)، طول حفاری گمانه ها کاهش یابد تا از برخورد آنها به تأسیسات شهری در مجاورت این دیواره ها ممانعت به عمل آید. همچنین افزون بر کاهش زمان مورد نیاز برای عملیات حفاری گمانه های عناصر تسلیح، به علت حذف زمان انتظار تا رسیدن زمان موعد کشش مهاری ها (انکرها) سرعت عملیات پایدارسازی افزایش یافت.
به علت موقعیت خاص محل پروژه، سعی گردید تا با هماهنگی با سایر ارکان پروژه و طبق برنامه زمان بندی دقیق و مدون ارائه شده به کارفرمای محترم، مزاحمتی برای آسایش ساکنین همجوار ایجاد نگردد و عملیات اجرایی پروژه از قبیل حفاری و تزریق گمانه های عناصر تسلیح، پنل برداری و اجرای رویه شاتکریتی و همچنین خاکبرداری، بارگیری و حمل خاک بدون وقفه پیش رود.
برای رعایت الزامات بتن ریزی در ماه های سرد سال، استفاده از پشم شیشه و محلول های ضد یخ مخصوص بتن ریزی در هوای سرد بر اساس تجربه همکاران اجرایی در پروژه های مشابه مطابق مبحث نهم مقررات ملی ساختمان و آیین نامه بتن ایران (آبا) در دستور کار گرفت. این امر در اجرای بتن ریشه شمع های فلزی بلند و همچنین رویه شاتکریتی مورد توجه قرار گرفت.
