گودبرداری غیر اصولی همیشه و در طول سال ها در صدر اخبار حوادث روزنامه‌ها و ناشی از عدم رعایت قانون بوده است.
تعریف گودبرداری: از نظر قانونی، گودبرداری به هرگونه حفاری و خاکبرداری در تراز پایین‌تر از سطح طبیعی زمین یا در تراز پایین‌تر از زیر پی ساختمان های مجاور اطلاق می‌شود.
در اجرای گودبردای، افراد بسیاری مسئولیت دارند که در این میان کارفرما موظف است تا مشخصات املاک مجاور را از شهرداری گرفته و به صورت میدانی مورد مطالعه قرار داده و اطلاعات تطبیق داده شده با وضعیت موجود را در اختیار محاسب و طراح قرار دهد.
به طور کلی مالک ساختمان، مهندس طراح، مهندس مجری و پیمانکار و مهندس ناظر چهار شخصیت اصلی در اجرای یک گودبرداری اصولی هستند که اگر هرکدام از این ها وظایف خود را به درستی انجام ندهد، می‌تواند منجر به بروز حادثه شود.
طراح پس از در اختیار داشتن مشخصات املاک مجاور باید یک ارزیابی اولیه از خطر گودبرداری انجام داده و چک لیستی از این خطرات را تکمیل کند تا به دنبال آن اثرات ایجاد گودبرداری بر ساختمان مجاور را ارزیابی کند و نقشه‌های اجرایی را در اختیار سازنده قرار دهد.
پس از طراحی نوبت به سازنده می‌رسد و سازنده بر اساس نقشه‌های طراح اقدام به گودبرداری کرده و ضوابط موجود را رعایت می کند. اگر گودبرداری به صورت غیر اصولی انجام شده باشد و هر گونه خسارتی به ساختمان‌های اطراف وارد شود، افراد می‌توانند در مراجع حقوقی تشکیل پرونده بدهند. از دیگر خطرات گودبردای غیر اصولی به موارد زیر می‌توان اشاره کرد:
- سقوط کارگران یا عابر از ارتفاع
- در خطر بودن وسایل و اموال داخل و خارج از گود
- تامین امنیت جانی افراد داخل و خارج از گود
- مسمومیت افراد که اغلب به دلیل تنفس بخارها و گاز‌های سمی است
- کمبود اکسیژن که منجر به خفگی می شود
- سقوط آوار و ریزش دیوار
- برخورد به تاسیسات زیرزمینی (گاز، آب، برق و…) و ایجاد خسارت
نکاتی برای ایمنی بیشتر در گودبرداری اصولی
بررسی ساختمان‌های مجاور: قبل از گودبرداری ساختمان باید این موارد مورد بررسی قرار بگیرد؛ دیوارهای مشترک مرزی، نوع مصالح، قدیمی یا نو بودن، وجود ترک، سقف‌ها یا تیرهای مشترک، چگونگی اتصال دیوارها، نحوه اتصال دیوارهای مرزی، نعل درگاه‌ها، وجود بازشوها، لوله دودکش‌ها، داکت‌های تاسیساتی در دیوارهای مرزی ساختمان‌های کناری.
ساختن سقف‌های ایمن: قبل از تخریب و گودبرداری با استفاده از داربست‌های فلزی می‌توان ایمنی وسایل و افراد را در مقابل سقوط اجسام تامین کرد.
مسئولیت مهندس ناظر در گودبرداری
نظارت بر کلیه مراحل عملیات ساخت و ساز وظیفه مهندس ناظر پروژه است. در هنگام گودبرداری نیز مهندس ناظر موظف است به طور متناوب بر عملیات گودبرداری نظارت داشته باشد.
همچنین مهندس ناظر باید گزارشی از هر مرحله گودبرداری به شهرداری ارائه کند. اگر در حین عملیات گودبرداری، مهندس ناظر متوجّه تخلف در اجرای کار شود باید علاوه بر تذکر کتبی به مجری گودبرداری، شهرداری و سازمان نظام مهندسی را نیز در جریان قرار دهد.
با توجّه به وظایف مشروح برای هر یک از اعضای پروژه، مسئولیت عواقب گودبرداری غیراصولی نیز ممکن است بر عهده هر یک از آنها قرار گیرد. در صورت بروز حادثه ناشی از گودبرداری غیراصولی، پرونده قضایی تشکیل می‌شود و پس از انجام تحقیقات کارشناسی، عامل یا عاملین حادثه مجازات می‌شوند.
مسئولیت مهندس طراح
کلیه طرح‌های ساختمانی و نقشه‌ها و مدارک فنی آن از جمله معماری، سازه و … باید توسط طراح صورت گیرد. طراح سازه ساختمان، شخصی شاغل به کار در دفتر مهندسی یا یک شرکت طراحی ساختمان است که بر اساس پروانه اشتغال به کار مهندسی، مسئولیت کار را بر عهده گرفته و باید پیش از آغاز کار، از محل ملک بازدید کرده و از وضعیت و موقعیت محوطه از لحاظ موارد مؤثر در تعیین کلیت سامانه‌های سازه و محاسبات فنی اطلاع پیدا کند. طراح همچنین باید گزارش بررسی وضعیت ساختمان‌های مجاور را به مهندس مجری ارائه کند.
مسئولیت مالک ساختمان در گودبرداری ها
کارفرما باید مشخصات فنی املاک مجاور و مطالعات خاک پروژه را در اختیار مجری و پیمانکار قرار داده و در صورتی که گودبرداری باعث سرایت خطر به خارج از محدوده پروژه می شود، امکانات و تجهیزات لازم برای ایمن سازی گودبرداری را به مجری ارائه کند. چنانچه گودبرداری بسیار عمیق بوده یا دارای خطر زیاد باشد، مالک موظف است مطالعات تکمیلی خاک شامل برش برجا و بارگذاری صفحه ای را انجام دهد.
مسئولیت نهادهای قانونی در گودبرداری ها
شهرداری ها، سازمان نظام مهندسی و ادارات راه و شهرسازی سراسر کشور از نظر صدور مجوز ساخت، ارائه مجوز به مهندسان و شرکت‌های واجد صلاحیت و نظارت بر نقشه‌ها و پیشرفت کار، مسئولیت‌هایی را بر عهده دارند.
جبران خسارت در گودبرداری های غیراصولی
اگر در نتیجه گودبرداری غیراصولی، خسارتی به همسایه یا افراد ثالث وارد شود، تمامی افرادی که در وظایف خود در روند گودبرداری اهمال کرده‌اند، به‌خصوص مهندس ناظر و سازنده، در برابر افراد ثالث مسئول بوده و مطابق با مواد یک و دو قانون مسئولیت مدنی، ملزم به جبران خسارت‌های وارده هستند.
همچنین در مواردی که گودبرداری به خسارات جسمی و حتی فوت افراد منجر می‌شود، مقصران حادثه به‌واسطه قتل غیرعمد که در نتیجه بی‌احتیاطی، بی‌مبالاتی یا عدم رعایت نظامات دولتی پدید آمده، باید دیه قربانیان را به اولیای دم پرداخت کنند و از منظر جنبه عمومی جرم نیز پاسخگوی تخلف خود باشند.
حدود مسئولیت قانونی شهرداری ها
به طور کلی شهرداری محل که با صدور پروانه های خلاف مقررات شهرسازی زمینه وقوع برخی جرائم را فراهم می آورند، باید پاسخگوی آثار کیفری و مدنی اقدامات خود باشند. و بر اساس قانون مسئولیت مدنی که مقرر می دارد “کارمندان دولت و شهرداری ها و مؤسسات وابسته به آن ها که به مناسبت انجام وظیفه عمداً یا در نتیجه بی احتیاطی، خساراتی را به اشخاص وارد نمایند”، باید شخصاً از عهده جبران خسارات وارده بر آیند.
به علاوه مأموران شهرداری وظیفه دارند بر ساختمان ها نظارت نمايند و هرگاه از موارد تخلف در پروانه به موقع جلوگيری نکنند يا در مورد صدور گواهی انطباق ساختمان با پروانه مرتکب تقصيری شوند طبق مقررات قانونی به تخلف آنان رسيدگی مي شود. از طرفی ديگر نظارت بر حسن جريان امور و کنترلهای لازم در چارچوب مقررات به عهده شهرداری ها خواهد بود.
مسئولیت نظام مهندسی در گودبرداری ها
طبق قانون نظام مهندسی و كنترل ساختمان، هر كدام از واحدهاي نظام مهندسی استان‌ها دارای يک شورای انتظامی است. وظيفه ی اين شورا رسيدگی به شكايات و دعاوی اشخاص حقيقی و حقوقی درباره تخلفات حرفه‌ای، انضباطی و انتظامی مهندسان و كاردان‌های فنی عضو نظام مهندسی يا دارندگان پروانه اشتغال است.
بر همين اساس، فرد زيان‌ديده از حادثه گودبرداری غيراصولی می تواند با در دست داشتن مستندات لازم نسبت به مهندس ناظر ملك مجاور كه سبب تخريب شده است، شكايت طرح كند. شورای انتظامی موظف است بر اساس تكليف قانونی موضوع را بررسی و مهندس ناظر را به جهت غفلت، اهمال، اشتباه يا تقصير محكوم كند.
بديهی است شورای انتظامی فقط در راستای تخلف مهندس مربوطه موضوع را بررسی كرده و مجازات تعيين‌شده نيز صرفا از باب تخلف فردی بوده كه ممكن است از اخطار و درج در پرونده تا تقليل و تنزل پروانه و تعليق پروانه را شامل شود.
در زمینه تخریب و خاکبرداری بیشتر مطالعه کنید :
- مهندسی تخریب ساختمان (Destruction Engineering)
- خاکبرداری چیست؟ (Excavation)
- رمپ و جمع آوری رمپ در گودبرداری (Ramp removal excavation)
- گودبرداری و خاکبرداری دو عملیات متمایز از یکدیگر
- گودبرداری غیر اصولی (Unprincipled Building Excavation)
- گودبرداری چیست؟ و اصول اجرای گودبرداری های ساختمانی (Excavation)
- تخریب ساختمان چیست؟ مراحل تخریب اصولی، قیمت تخریب (Building Demolition)
در زمینه پایدارسازی گود بیشتر مطالعه کنید :
- ساخت از بالا به پایین یا تاپ دان چیست؟ (Top-Down Construction)
- نیلینگ یا میخ کوبی دیواره چیست؟ (Soil Nailing)
- انکراژ یا مهارگذاری خاک چیست؟ (Soil Anchorage)
- مهارمتقابل یا استرات چیست؟ (Braced Excavations – Struts)
- سازه نگهبان خرپایی چیست؟ (Truss Retaining Structure)
- خاک مسلح یا ژئوسنتتیک چیست؟ (Geosynthetict)
- سپرکوبی چیست؟ (Sheet Pile)
- دیوار دیافراگمی یا دیوار دوغابی چیست؟ (Diaphragm walls – Slurry walls)
- دیوار برلنی یا دیوار سولجر پایل چیست؟ (Berlin wall – Soldier Pile and Lagging System)
- زهکشی و آب بندی در گودبرداری چیست؟ (Drainage- Dewatering & Waterproofing )
- نقشه برداری یا مهندسی نقشه برداری چیست؟ (Surveying)
- پایش گود یا مانیتورینگ چیست؟ (Monitoring)
- دستورالعمل بهداشت، ایمنی و محیط زیست چیست؟ (HSE)
- آموزش گام به گام نقشه خوانی انواع روش های پایدارسازی و گودبرداری
در زمینه طراحی و مشاوره ژئوتکنیک بیشتر مطالعه کنید :
- معرفی نرم افزار Plaxis
- معرفی نرم افزار GEOSLOPE
- معرفی نرم افزار AutoCAD
- معرفی نرم افزار ETABS
- معرفی نرم افزار SAP2000
- معرفی نرم افزار SAFE
- معرفی نرم افزار ABAQUS
- معرفی نرم افزار FLAC
- معرفی نرم افزار MIDAS
در زمینه بهسازی خاک بیشتر مطالعه کنید :
- تزریق پر فشار یا جت گروتینگ چیست؟ (Jet Grouting)
- ریزشمع یا میکروپایل چیست؟ (Micropile & Underpinning)
- پیش بارگذاری چیست؟ (fill surcharge preloading method)
- اختلاط عمیق خاک یا DSM چیست؟ (Deep Soil Mixing)
- تراکم دینامیکی یا DC چیست؟ (Dynamic Compaction)
- ستون شنی ارتعاشی یا تراکم ارتعاشی چیست؟ (Vibro Stone Column)
در زمینه مطالعات ژئوتکنیک بیشتر مطالعه کنید :
- مطالعات خاک یا مطالعات ژئوتکنیک چیست؟ (Site Investigation)
- مطالعات لرزه خیزی چیست؟ (Seismicity studies)
- ژئوفیزیک (Geophysics)
- زمین شناسی (Geology)
در زمینه ابنیه و ساختمان بیشتر مطالعه کنید :
- ساخت و ساز ابنیه و ساختمان (Building & Structure)
- قرارداد مشارکت در ساخت (Construction participation contract)
- نظارت بر اجرای پروژه های عمرانی (Construction Supervision)
- مشاوره ساختمانی (Construction consulting)
- مدیریت پیمان (Management Contracting)
- مدیریت طرح (Construction Management)
- انواع سیستم های سازه ای (Structural System)
- مدیریت پروژه های عمرانی (Project Management)
مطالب مرتبط :
