سوله به سازه های فلزی با سقف شیب دار که بر اساس محاسبات فنی در انواع و اشکال مختلف طراحی و تولید می شوند، گفته می شود. این سازه های شیب دار برحسب نوع کاربرد، ابعاد متفاوتی دارند. از سوله ها، در پوشش دهانه های بزرگ و در ساختمان های صنعتی و کشاورزی مثل کارخانه ها، انبارها، آشیانه های هواپیما، تعمیرگاه ها، سالن های ورزشی، پارکینگ ها، مرغداری ها، دامداری ها، فروشگاه ها و موارد دیگر استفاده می شود. نکته مهم در مورد این سازه ها، مقرون به صرفه و مناسب بودن قیمت سوله است که باید نسبت به نوع کاربرد و ابعاد بسیار دقت نمود. غالباً جهت ساخت سوله صنعتی و ساخت سالن های صنعتی از قطعاتی با ابعاد متغیر استفاده می شود که وزن و ابعاد این قطعات با توجه به نوع کاربری هر واحد صنعتی تغییر می یابد که مهمترین عوامل مؤثر در وزن و تناژ نهایی سوله های صنعتی عبارتند از موقعیت مکان مورد نظر جهت ساخت آنها از نظر سرعت وزش باد، بیشترین میزان بارش برف، ارتفاع ستون ها، دهانه سالن و در صورت لزوم ساخت جرثقیل سقفی.
به بیان دیگر، سوله یک سازه فولادی پیش ساخته است که در سراسر جهان بیشترین کاربرد را داشته و در بیش از 90 درصد انبارها، ورزشگاه ها، صنایع، سالن های تولید کارخانجات و … کاربرد دارد. سوله بر اساس ابعاد دهانه، ارتفاع، طول و میزان تحمل بار برف و میزان سرعت وزش باد منطقه در زمان طراحی به اشکال گوناگونی تغییر می یابد.
مهمترین اصل جهت اقتصادی نمودن هر سفارش، آگاهی از میزان واقعی ابعاد مذکور و پیش بینی موارد مورد نیاز است. بسیار واضح است که بهترین محاسبات طراحی اعضای سوله هم بدون نیاز به رعایت کیفیت جوشکاری، زنگ زدایی و رنگ آمیزی علمی یا کارگذاری صحیح اجزا، استفاده از پیچ و مهره و سایر اتصالات استاندارد، فاقد کارآیی و استحکام لازم خواهند بود.
اجزای به کار رفته در اسکلت سوله فلزی
به طور کلی می توان اجزای به کار رفته در سوله سازی را به موارد زیر تقسیم بندی نمود:
- ستون: ستون ها یکی از مهمترین اجزای سولهها هستند که غالبا از تیر ورق ساخته می شوند. وظیفه ستون ها تحمل بار وزن سوله و مقاومت در برابر شرایط بحرانی مانند زلزله می باشد.
- ستون وال پست: وال پست ها، ستون های فرعی نگهدارنده دیوار هستند که در ابتدا و انتهای سازه نصب می شوند و نیروی باد را منتقل و مهار می کنند.
- استرات: استرات ها وظیفه اتصال قاب های سوله را به همدیگر بر عهده دارند و در برابر فشار طولی مقاومت می کنند.
- سایه بان: این سازه یک سقف شیب دار است.
- نبشی سینه بند: این اجزا نیروها و بارهایی که به سازه وارد می شود را به پولین ها منتقل می کنند.
- بادبند: دو نوع بادبند در سوله ها وجود دارد. بادبند بدنه که نیروی باد را به پی منتقل می کند و بادبند سقف که نیروی باد را از طریق قاب منتقل می کند.
- سگراد (میله مهار): این میله ها بر روی سقف نصب می شوند و نیروهای وارده را به وسط سوله ها منتقل می کنند.
- رفتر (فریم): رفترها بار وارده به سولهها را به ستون‌ها منتقل می کنند.
- پرلین: پرلین ها هم وظیفه انتقال بارها به ستون را دارند.
- پیچ و مهره: اتصال اجزای سازه سوله ها به هم از طریق پیچ و مهره صورت می پذیرد.
انواع سوله بر اساس شکل
در این بخش به بیان انواع سوله که بر اساس شکل آنها تقسیم بندی می گردد، می پردازیم:
- سوله های قوسی
- سولههای با ستون مشترک
- سولههای با ستون های وسط مشترک
- سولههای چند دهانه با ستون
- سولههای تک شیب
- سولههای تک شیب با ستون وسط
- سوله های تک شیب با ستون های وسط
- سولههای تک شیب متصل به ساختمان
انواع سوله از نظر قرارگیری دهانه
در این بخش به بیان انواع سوله سازی از نظر قرارگیری دهانه می پردازیم:
- سولههای تک دهانه به صورت ۸۸
- سولههای دو یا چند دهانه با ستون مشترک به صورت ۸۸ یا ۸۸۸ یا ۸۸۸۸
- سولههای دو دهانه به صورت ۸
- سوله های قوسی
- سولههای چند ضلعی
انواع سوله صنعتی بر اساس وزن
در این بخش به انواع سوله صنعتی از نظر وزن می پردازیم:
1) سوله سبک
در سازه های صنعتی اغلب از سوله های سبک استفاده می شود که معمولاً از نوع خرپایی دو بعدی و سه بعدی هستند. سوله های سبک کاربرد بیشتری نسبت به نوع سنگین دارند و معمولاً می توان در همه جا از آنها استفاده کرد. معمولاً در سردخانه ها و گاوداری های صنعتی از این نوع سازه استفاده می شود. به سولههای سبک، سوله سبک خرپایی نیز گفته می شود. از آنجایی که این سازه ها به روش های جدید مهندسی طراحی می شوند، از پروفیل چهارگوش (ST37) تشکیل می شوند و استقامت بالایی دارند. در این سازه، مصرف فلز فولاد کمتر می شود و به همین دلیل دارای قیمت پایین تری است.
2) سوله سنگین
سوله سنگین به دو دسته بتنی و فلزی تقسیم می شود که که زمان اجرای سوله فلزی سریع تر از بتنی است. زیرا در نوع بتنی حدود چند روز نیاز است تا بتن آماده شود. اما در نوع فلزی آن پس از آماده شدن شالوده (فونداسیون) سازه، می توان ستون ها و رفترهای سقفی و … را روی شالوده سوار کرد. اما به لحاظ قیمت، سوله فلزی قیمت بیشتری دارد زیرا از فولاد تشکیل می شود که قیمت فولاد در بازار کنونی ایران بیشتر از بتن می باشد. به همین دلیل اکثر افراد به سراغ سوله بتنی می روند که برای مقاومت بالا از قطعه های تیر ورقی استفاده می شود تا استقامت بیشتر شود.
تفاوت های سوله سبک و سنگین
سوله سبک از پروفیل های لوله ساخته شده و به همین دلیل وزن آنها نسبت به دیگر روش ها کمتر است. در مقابل مقاومت سوله سنگین پایین نیست. البته سولههای سبک با روش های خرپایی ساخته می شوند. اما معایب سوله سبک بیشتر در زمینه قیمت ساخت آنها در ابعاد خاص و محدود است. ضمن اینکه گاهی استفاده از مصالح سبک و مقاوم می تواند موجب بروز ضررهای مالی برای کارفرما شود.
ساخت و نصب سوله
زمانی که طراحی سازه به اتمام رسید، مرحله ساخت اجزا شروع می گردد و پس از ساخت مقاطع، نصب آن آغاز می شود.
ساخت انواع سوله سبک و سنگین شامل مراحل زیر است:
- طراحی سوله: شامل ابعاد و تعداد دهانه ها، نوع خاک، پوشش دیوار و سقف، شیب سقف، ارتفاع، محاسبه نیرو و بارهای وارده با رعایت اصول طراحی سوله
- اجرای پی: این مرحله از تعدادی مراحل دیگر تشکیل شده که بدون توجه به اجرای صحیح آن، امکان ایجاد خسارات جبران‌ناپذیری را در پی خواهد داشت.
- تولید سوله: شامل برشکاری قطعات و مونتاژ آنها، جوشکاری، تمیزکاری و رنگ‌کاری آن است. ایجاد هر تغییری در هر کدام از این مراحل، در قیمت آن تاثیرگذار خواهد بود.
مراحل نصب سوله
بعد از ساخت و اجرای پی سوله، مرحله نصب شروع می‌شود که شامل مراحلی است که اجرای آن بسته به حجم پروژه چندین روز طول می‌کشد:
- نصب ستون‌ها: اولین مرحله از نصب، قرارگیری صحیح ستون‌ها است. ستون‌ها به وسیله جرثقیل طبق نقشه در محل خود قرار می‌گیرند. سپس به کمک پیچ و مهره یا جوش دادن در موقعیت خود تثبیت می‌شوند. مهاربندی بعد از نصب ستون‌ها انجام می‌گیرد.
- نصب رفترها: وقتی که ستون‌های سوله نصب شدند و مهاربندی انجام گرفت، رفترها را نصب می‌کنند. رفترها به وسیله پیچ و مهره وصل می‌شوند.
- نصب لاپه و پرلین: برای نصب پرلین‌های پیک و استرات‌های لبه بام، در زمان نصب رفترها، آنها باید در محل نصب محکم نگه داشته شوند. با جاسازی صحیح پرلین‌ها، دو پرلین یا لاپه در بین رفترهای سقف قرار می‌گیرند.
ویدیو ساخت و نصب سوله صنعتی
در زمینه سازه فلزی بیشتر مطالعه کنید :
- سازه فولادی یا اسکلت فلزی (Steel Structure)
- سازه صنعتی (Industrial Structure)
- سوله چیست ؟ انواع و کاربرد سوله (Industrial Shed)
- انواع سیستم های سازه ای (Structural System)
- ستون های مرکب بتن و فولاد از قبیل CFT و SRC
- سازه بتنی یا اسکلت بتنی (Concrete Structures)
- آیین نامه ی ۲۸۰۰ ، طراحی ساختمان ها در برابر زلزله
در زمینه پایدارسازی گود بیشتر مطالعه کنید :
- ساخت از بالا به پایین یا تاپ دان چیست؟ (Top-Down Construction)
- نیلینگ یا میخ کوبی دیواره چیست؟ (Soil Nailing)
- انکراژ یا مهارگذاری خاک چیست؟ (Soil Anchorage)
- مهارمتقابل یا استرات چیست؟ (Braced Excavations – Struts)
- سازه نگهبان خرپایی چیست؟ (Truss Retaining Structure)
در زمینه بهسازی خاک بیشتر مطالعه کنید :
در زمینه مطالعات ژئوتکنیک بیشتر مطالعه کنید :
- مطالعات خاک یا مطالعات ژئوتکنیک چیست؟ (Site Investigation)
- مطالعات لرزه خیزی چیست؟ (Seismicity studies)
در زمینه طراحی و مشاوره بیشتر مطالعه کنید :
- معرفی نرم افزار ETABS
- معرفی نرم افزار SAFE
- معرفی نرم افزار SAP2000
- معرفی نرم افزار AutoCAD
- معرفی نرم افزار Plaxis
- معرفی نرم افزار ABAQUS
در زمینه تخریب و خاکبرداری بیشتر مطالعه کنید :
- مهندسی تخریب ساختمان (Destruction Engineering)
- خاکبرداری چیست؟ (Excavation)
- تخریب ساختمان چیست؟ مراحل تخریب اصولی
مطالب مرتبط :
