اجرای عملیات خاکی (تخریب و خاکبرداری) Execution of earth operation
محورهای فعالیت و ارائه خدمات شرکت عمرانی مهندسی ایستاسازه در بخش عملیات خاکی پروژه ها به طور کلی شامل دو بخش زیر می باشد:
1- تخریب
2- خاکبرداری
- کاربرد خاکبرداری در گودبرداری ساختمان ها
- رمپ و جمع آوری رمپ در گودبرداری و خاکبرداری
- تخریب
با توجه به اینکه تخریب ساختمان و سازه اولین مرحله از ساخت و ساز است و تولید نخاله ساختمانی می کند، می تواند اثرات فراوانی بر محیط زیست وارد آورد. ضمناً تخریب ساختمان می تواند باعث آسیب جانی و مالی شود و همچنین سلامت کارکنان پروژه را به خطر بیاندازد و به محیط اطراف آسیب برساند.
مسأله تخریب در شهر تهران به طور خاص مورد توجه قرار نگرفته و آیین نامه ای برای آن تهیه نشده است. البته به صورت پراکنده مقرراتی برای تخریب در نشریه ها و آیین نامه ها بیان گردیده است:
- مبحث دوازدهم مقررات ملی ساختمان
- نشریه مشخصات عمومی کارهای ساختمانی سازمان مدیریت
- آیین نامه حفاظت کارگاه های ساختمانی وزارت کار و امور اجتماعی
- خاکبرداری
کلیه فعالیت های مربوط به تخریب، حفاری و کندن هر نوع زمین، انباشتن، جابجایی، بارگیری و حمل هرگونه مصالح خاکی در محدوده پروژه و یا خارج از آن (در صورت لزوم) که مرتبط با فعالیت های موضوع پیمان باشد را خاکبرداری گویند. این عملیات به طور عمده با استفاده از ماشین آلات و تجهیزات سبک و یا سنگین راه سازی انجام می گیرد، هرچند ممکن است در صورت لزوم و بسته به شرایط، از روش های دستی و یا روش های انفجاری نیز استفاده گردد.
یکی از فعالیت های مرتبط با خاکبرداری و گودبرداری، تسطیح و تنظیم (رگلاژ) دیواره می باشد. به کلیه فعالیت های مرتبط با تسطیح، آماده سازی، هموارسازی، حذف زوائد، پرکردن حفرات و غیره، در کلیه سطوح خاکبرداری، به منظور ایجاد بستر مناسب برای اجرای لایه زهکش و یا نصب شبکه فولادی، در جهت انجام فعالیت های مرتبط با موضوع پیمان رگلاژ گویند.
این عملیات به طور عمده با استفاده از نیروی انسانی و تجهیزات سبک صورت می گیرد، هرچند ممکن است در صورت نیاز، از ماشین آلات و مصالح و یا سایر روش های دیگر استفاده گردد.
عملیات رگلاژ به منظور ایجاد بستری صاف و هموار برای نصب و اجرای زهکش (در صورت وجود) و شبکه فولادی ایجاد می گردد و به طور عمده با استفاده از نیروی انسانی و ابزار و تجهیزات سبک، انجام می گیرد.
بدین منظور زوائد و بیرون زدگی های سطح، مانند قلوه سنگ ها و یا برجستگی هایی که بعد از خاکبرداری باقی مانده است، در صورتی که ارتفاع بیرون زدگی بیش از رواداری ضخامت شاتکریت باشد، باید زدوده شود. در غیر این صورت فاصله شبکه فولادی از سطح دیواره و ضخامت شاتکریت از محل برجستگی ها محاسبه می شود.
زوائد بزرگ مانند قطعات بولدر، در صورتیکه عمده حجم آن بیرون از سطح قرار گرفته باشد باید به نحو مطلوبی زدوده شود. روش حذف این زوائد باید به گونه ای باشد که آسیبی به نقاط مجاور نرساند. در صورتی که بخش عمده قطعات سنگی بزرگ در داخل خاک قرار داشته باشد، حفظ آن مشروط بر آنکه مشکل پایداری کلی یا موضعی ایجاد ننماید مجاز می باشد، در غیر این صورت باید قسمت بیرون زده به نحو مناسبی تخریب گردد.
تورفتگی های موضعی که در زمان اجرای پوشش سطحی به وسیله شاتکریت پر می شود و خللی در نصب مش ایجاد نمی کند. نیازی به رگلاژ و ترمیم ندارد. تورفتگی های قابل توجه (از لحاظ عمق یا وسعت) که باعث صعوبت نصب مش و یا بروز مشکلات فنی یا اجرایی برای هریک از فعالیت های اجرای سازه نگهبان نماید، می بایست به نحو مناسبی پر شود.
موارد فوق الذکر عمدتاً ناظر بر عملیات خاکی در محدوده تقریباً ۱۰ متری از خط پروژه میباشد. عملیات خاکی در داخل گود، به فاصله حداقل ۱۰ متر از خط پروژه، با روشهای مورد تأیید و تحت نظر دستگاه نظارت، به صورت تقریباً یکنواخت (حداکثر اختلاف تراز ۱۰ متر و حداکثر شیب کلی ۱۰%) در کف گود و متناسب با پیشرفت اجرای سازه نگهبان، انجام خواهد گرفت.
کاربرد خاکبرداری در گودبرداری ساختمان ها
خاکبرداری به صورت قسمت بندی (پنل بندی) شده از سر ترانشه شروع شده و در ادامه طی مرحله های خاکبرداری، با ارتفاع و طول مشخص، ادامه پیدا می کند. عملیات خاکبرداری در داخل گود به فاصله حداقل 0/5 متر از خط پروژه، با استفاده از ماشین آلاتی چون لودر (که دقت اجرایی کمتری دارند) امکان پذیر می باشد، ولی محدوده 0/5 متری از خط پروژه باید با استفاده از ماشین آلاتی با دقت بالاتر مانند بیل مکانیکی خاکبرداری گردد.
اولین مرحله خاکبرداری دارای ارتفاعی که خاک بتواند در کوتاه مدت (حدود ۲۴ تا حداکثر ۴۸ ساعت) بدون محافظت پایدار بماند و حداکثر ۲ متر (معادل عرض ورق شبکه های فولادی) خواهد بود. ارتفاع مراحل بعدی خاکبرداری نیز حداکثر به اندازه عرض یک شبکه فولادی یا کمتر، طبق نظر دستگاه نظارت (براساس شرایط پایداری دیواره) خواهد بود.
خاکبرداری بدون اجرای سازه نگهبان (یا حداقل اجرای پوشش سطحی، در ترازهایی که طبق نقشه ها نیلی در پنل خاکبرداری شده وجود ندارد) با ارتفاع بیش از عرض یک شبکه فولادی در حالت عادی مجاز نمی باشد، مگر اینکه به وسیله محاسبات امکان آن تأیید شده باشد. در غیر این صورت، پیمانکار باید پیشنهاد اصلاحی خود را به دستگاه نظارت اعلام و در نهایت طبق نظر دستگاه نظارت نسبت به انجام اقدام اصلاحی در اسرع وقت اقدام نماید.
طول هر قسمت (پنل) خاکبرداری بسته به وضعیت دیواره گود متغیر می باشد. به طور کلی طول پنل های خاکبرداری ۶ متر می باشد. در خاکهای ریزشی، یا سسست و کم مقاومت، یا در مواردی که پایداری و جابجایی های دیواره گود در صورت پنل برداری با طول زیاد مورد تردید می باشد، حداکثر طول هر پنل می تواند طبق نظر دستگاه نظارت تا مقدار معادل فاصله افقی دو نیل مجاور کاهش یابد.
در زمین های دارای مقاومت کافی، حداکثر طول مجاز پنل تابع توان اجرایی پیمانکار می باشد. معمولاً بحرانی ترین وضعیت ناپایداری در زمان اجرا دیده می شود. پس از حفاری و قبل از اجرای شاتکریت و نیل گذاری بیشترین احتمال وقوع ناپایداری وجود دارد. بدین منظور پس از هر مرحله حفاری می بایست وضعیت ظاهری شیب مورد توجه قرار گیرد.
شکم دادگی و دیده شدن جابجایی های بیش از حد، از مواردی است که می تواند مقدمه ای برای رخداد ناپایداری و ریزش باشد. در صورت مشاهده علائمی از وقوع ناپایداری، این موارد می بایست فوراً به اطلاع دستگاه نظارت رسانده شود.
رمپ و جمع آوری رمپ در گودبرداری و خاکبرداری
در انجام خاکبرداری ها غالباً نیاز به احداث رمپ می باشد. یکی از مشکلات و معضلات گودبرداری جمع آوری رمپ می باشد. بدین منظور با توجه به عمق گود، روش های مختلفی جهت جمع آوری رمپ وجود دارد که در مقاله “رمپ و جمع آوری رمپ در گودبرداری” بیان گردیده است.
