تفاوت میان خاکبرداری و گودبرداری
به صورت کلی عملیات خاکبرداری تنها به هم سطح سازی برآمدگی ها و فرورفتگی های خاکی اطلاق می شود و در عملیات گودبرداری اگر چه هم سطح سازی پستی و بلندی ها همانند با خاکبرداری صورت می گیرد اما عمق حفاری به چند ده متر می رسد.
شباهت میان خاکبرداری و گودبرداری
با توجه به بحث هایی که تا به اینجا صورت گرفته است شباهت های این دو عملیات را می توان در چند مورد زیر بیان کرد:
• خاکبرداری و گودبرداری هر دو از اولین عملیات های ساختمانی هستند.
• تسطیح به روش دستی یا ماشینی در هر دوی این عملیات ها صورت می گیرد.
• روش اجرای این عملیات کاملاً بسته به جنس خاک دارد.
مراحل خاکبرداری و گودبرداری
یکی از اولین مراحل عملیات عمرانی شامل خاکبرداری و گودبرداری می شود و در آن باید شرایط خاک (ژئوتکنیک)، سطح آب های زیرزمینی، وضعیت سازه های همسایه در نظر گرفته شود و مجوزهای لازم از سازمان های مربوطه اخذ شود.
اطلاع از محل و عمق تأسیسات شهری مدفون مانند لوله ها و کابل ها بسته به پروژه، ضروری است. پس از این مراحل عملیات گودبرداری آغاز می شود و حفاری تا عمق مشخص شده صورت می گیرد.
عملیات گودبرداری تا عمق مشخص شده در نقشه و تا زمانی که به خاک سفت نرسیده باشیم باید ادامه پیدا کند و اگر ما به تفاوت آن تا ۱۵ سانتی‌متر باشد، خاک ریخته و آن را با استفاده از کمپکتور فشرده می کنیم و اگر بیش از ۷۰ سانتی‌متر بود ما به التفاوت را با سنگ و سیمان پر می کنیم تا به ارتفاع نقشه برسانیم. به عبارتی اگر مجبور شدیم که گودبرداری را تا عمق هایی بیشتر از مقدار مشخص شده تا رسیدن به خاک سفت ادامه دهیم باید مقدار اضافی گودبرداری شده را به نحوی جبران کنیم.
پس از خاکبرداری می بایست سطح کنده شده با ملات ماسه و سیمان (شاتکریت) پوشیده شود تا از هجوم عوامل تغییر دهنده مانند آفتاب، باران، برف و هوازدگی خاک در امان باشد.
در صورت ناپایداری دیواره های گود از روش های پایدار کننده و مهاربند ها استفاده می شوند. از انواع مهاربندها می توان به اجرای نیلینگ یا میخکوبی، استرات یا مهار متقابل، سازه نگهبان خرپایی، دیوار دیافراگمی، سپرکوبی، اجرای پلکانی و ترانشه خاکی اشاره کرد.
در سازه های کوچک مانند آپارتمان های سه طبقه به بالا برای پایداری بیشتر سازه و ایجاد فضای بیشتر برای پارکینگ و انباری گودبرداری انجام می شود. با توجه به قوانین شهرداری ها مربوط به مجوز ساخت تعداد محدودی طبقه و یا ارتفاع محدود سازه، کارفرمایان برای ایجاد فضای بیشتر مجبور به احداث پارکینگ و انباری در طبقات زیرزمین می شوند و به تبع آن گودبرداری صورت می گیرد.
در سازه های بزرگ مانند برج ها و پل ها در درجه اول گودبرداری به منظور افزایش پایداری سازه در برابر نیروی کششی زمین لرزه و پایین آوردن نقطه ثقل سازه انجام می شود. البته در برج های ساختمانی، ساخت پارکینگ هم از دلایل گودبرداری است.
گودبرداری تا چه عمقی انجام می شود؟
اصولاً در عملیات گودبرداری نوع خاک بسیار مورد توجه است و میزان گودبرداری و روش های انجام آن بستگی زیادی به نوع خاک دارد. به طور کلی گودبرداری در زمین های مقاوم به میزان درخواست کارفرما بستگی دارد و این عملیات در زمین های غیر مقاوم تا رسیدن به زمین مقاوم و بکر برای سازه های بزرگ مانند برج ها انجام می شود.
انواع زمین در عملیات های گودبرداری و خاکبرداری
زمین ها یا خاک ها از نظر عملیات گودبرداری و خاکبرداری به پنج نوع کلی زمین دستی، زمین لجنی، زمین کلنگی، زمین دج و زمین سنگی تقسیم می شوند که در ادامه به صور مختصر به هر کدام می پردازیم:
- زمین دستی
به زمین های نرم که قابلیت کنده شدن با دست به کمک بیل یا هر گونه ابزار دستی را دارند زمین دستی یا بیلی گفته می شود.
- زمین لجنی
زمینی است که از خاک نرم ریزدانه مانند رس تشکیل شده است. این زمین به این دلیل لجنی نامیده می شود که خاک رس آن با جذب آب حالت الاستیک به خود می گیرد و گیر افتادن ماشین آلات حفاری را باعث می شود و کار گودبرداری را با مشکل مواجه می سازد.
- زمین کلنگی
زمین کلنگی زمینی است که خاک با کلنگ و بیل برداشته می شود و از دو زمین دستی و لجنی سخت تر است ولی آن چنان سخت نیست که جای کلنگ در آن بماند.
- زمین دج
دج وسیله ای است که در گذشته برای حفاری مورد استفاده قرار می گرفت زمین هایی که سخت هستند و در هنگام کندن رد کلنگ در آن باقی می ماند، زمین دج می گویند.
- زمین سنگی
این زمین در رده سخت ترین زمین ها است و به طور یکپارچه از سنگ تشکیل شده است. عملیات گودبرداری این نوع زمین ها با استفاده از ماشین آلات حفاری انجام می شود.
گودبرداری و خاکبرداری در زمین های کوچک و بزرگ
به طور کلی در زمین های کوچک گودبرداری و خاکبرداری به صورت دستی به دلیل نبود فضا برای حضور ماشین‌آلات حفاری و یا با استفاده از بیل مکانیکی انجام می شود. زمین های کوچک معمولاً در درون شهر‌ها هستند و همجوارانی دارند که محافظت از سازه همجوار هم از وظایف مسئولان عملیات گودبرداری به شمار می رود. برای این منظور حتماً باید از یکی از روش های مهاربندی استفاده شود.
ولی این دو عملیات در زمین های بزرگ که معمولاً هم بدون همجوار هستند به شیوه دیگر و با استفاده از ماشین‌آلات حفاری سنگین انجام می گیرد. در این گونه گودبرداری ها ابتدا با لودر اقدام به حفر یک سطح شیب دار می‌شود که محلی برای ورود خود لودر و ماشین های حمل خاک است. در گودبرداری و خاکبرداری زمین های بزرگ اگر زمین سست باشد از مهاربند استفاده می شود.
خاکبرداری و گودبرداری دو عملیات مشابه در مرحله اول ساخت سازه هستند و با هم تفاوت هایی دارند که در ابتدا به آن اشاره شد. پیش از خاکبرداری اقداماتی برای دانستن زیرسازی شهری باید انجام گیرد و مجوزهای لازم اخذ شود. پس از گودبرداری نیز در زمین های سست و دارای همجوار اجرای پایدارسازی لازم و ضروری است. پوشش محل گود پس از گودبرداری باید به سرعت انجام شود تا محل گود در برابر عوامل تغییر دهنده مانند آفتاب، باران و هوازدگی قرار نگیرد.
در زمینه تخریب و خاکبرداری بیشتر مطالعه کنید :
- مهندسی تخریب ساختمان (Destruction Engineering)
- خاکبرداری چیست؟ (Excavation)
- رمپ و جمع آوری رمپ در گودبرداری (Ramp removal excavation)
- گودبرداری و خاکبرداری دو عملیات متمایز از یکدیگر
- گودبرداری غیر اصولی (Unprincipled Building Excavation)
- گودبرداری چیست؟ و اصول اجرای گودبرداری های ساختمانی (Excavation)
- تخریب ساختمان چیست؟ مراحل تخریب اصولی، قیمت تخریب (Building Demolition)
در زمینه پایدارسازی گود بیشتر مطالعه کنید :
- ساخت از بالا به پایین یا تاپ دان چیست؟ (Top-Down Construction)
- نیلینگ یا میخ کوبی دیواره چیست؟ (Soil Nailing)
- انکراژ یا مهارگذاری خاک چیست؟ (Soil Anchorage)
- مهارمتقابل یا استرات چیست؟ (Braced Excavations – Struts)
- سازه نگهبان خرپایی چیست؟ (Truss Retaining Structure)
- خاک مسلح یا ژئوسنتتیک چیست؟ (Geosynthetict)
- سپرکوبی چیست؟ (Sheet Pile)
- دیوار دیافراگمی یا دیوار دوغابی چیست؟ (Diaphragm walls – Slurry walls)
- دیوار برلنی یا دیوار سولجر پایل چیست؟ (Berlin wall – Soldier Pile and Lagging System)
- زهکشی و آب بندی در گودبرداری چیست؟ (Drainage- Dewatering & Waterproofing )
- نقشه برداری یا مهندسی نقشه برداری چیست؟ (Surveying)
- پایش گود یا مانیتورینگ چیست؟ (Monitoring)
- دستورالعمل بهداشت، ایمنی و محیط زیست چیست؟ (HSE)
- آموزش گام به گام نقشه خوانی انواع روش های پایدارسازی و گودبرداری
در زمینه طراحی و مشاوره ژئوتکنیک بیشتر مطالعه کنید :
- معرفی نرم افزار Plaxis
- معرفی نرم افزار GEOSLOPE
- معرفی نرم افزار AutoCAD
- معرفی نرم افزار ETABS
- معرفی نرم افزار SAP2000
- معرفی نرم افزار SAFE
- معرفی نرم افزار ABAQUS
- معرفی نرم افزار FLAC
- معرفی نرم افزار MIDAS
در زمینه مطالعات ژئوتکنیک بیشتر مطالعه کنید :
- مطالعات خاک یا مطالعات ژئوتکنیک چیست؟ (Site Investigation)
- مطالعات لرزه خیزی چیست؟ (Seismicity studies)
- ژئوفیزیک (Geophysics)
- زمین شناسی (Geology)
در زمینه بهسازی خاک بیشتر مطالعه کنید :
- تزریق پر فشار یا جت گروتینگ چیست؟ (Jet Grouting)
- ریزشمع یا میکروپایل چیست؟ (Micropile & Underpinning)
- پیش بارگذاری چیست؟ (fill surcharge preloading method)
- اختلاط عمیق خاک یا DSM چیست؟ (Deep Soil Mixing)
- تراکم دینامیکی یا DC چیست؟ (Dynamic Compaction)
- ستون شنی ارتعاشی یا تراکم ارتعاشی چیست؟ (Vibro Stone Column)
در زمینه ابنیه و ساختمان بیشتر مطالعه کنید :
- ساخت و ساز ابنیه و ساختمان (Building & Structure)
- قرارداد مشارکت در ساخت (Construction participation contract)
- نظارت بر اجرای پروژه های عمرانی (Construction Supervision)
- مشاوره ساختمانی (Construction consulting)
- مدیریت پیمان (Management Contracting)
- مدیریت طرح (Construction Management)
- انواع سیستم های سازه ای (Structural System)
- مدیریت پروژه های عمرانی (Project Management)
مطالب مرتبط :
